Bílý Potok
Nazwa wsi w formie czeskiej (1882) i niemieckiej (Weissbach, 1290) związana jest z potokiem, w pobliżu którego została założona. Częścią wsi jest osada Kohout
(do 1949 r. niemiecka nazwa Hamberk). Terytorium katastralne zajmuje 1169 hektarów pól, łąk i lasów. Północny kraniec katastru pokrywa się z granicą państwową z Rzeczpospolitą Polską. Bílý Potok znajduje się w sąsiedztwie Javorníka. Wieś rozciąga się wzdłuż potoku na średniej wysokości 287 m n.p.m., jest podzielona na dwie części drogą prowadzącą z Javorníka na północny zachód do Horních Hoštic i Bílá Vody. na północ do Pačkowa (Paczków).
Księgi wieczyste rozpoczynają się w 1622 r., księgi kościelne w 1686 r., gdyż używana była pieczęć św. Vavřinec, patron tutejszego kościoła. Najstarszy odcisk pieczęci pochodzi z 1722 r. Wieś nigdy nie posiadała własnego herbu, choć jego wizerunek pojawia się w niemieckiej literaturze z zakresu historii lokalnej, bazując właśnie na oznaczeniu na znaczkach miejskich z lat 30. XX w. Według niej godłem Białego Potoku powinien być złoty snop stojący w niebieskiej tarczy, a za nim złota kosa skrzyżowana ze złotymi grabiami.
1 stycznia 1976 roku Bílý Potok został administracyjnie przyłączony do Javorníka.
Obecnie w Białym Potoku zarejestrowane są 104 adresy: 98 numerów opisowych (obiekty stałe), 6 numerów rejestracyjnych (obiekty tymczasowe lub rekreacyjne) i 243 mieszkańców (w tym 117 mężczyzn i 126 kobiet).
Historia
Z historii dowiadujemy się, że Bílý Potok powstał wraz z kościołem w drugiej połowie XIII wieku, być może w momencie założenia Javorníku. Wieś liczyła 26 dużych łanów, z czego cztery należały do Sołtysa, dwa do kościoła. Do wsi należały dwa wolne majątki, pierwszy znajdował się w pobliżu Kohout, drugi wokół Lípovégo vrchu (Lindenberg). Bílý Potok należał częściowo do biskupa wrocławskiego (bardziej szczegółowe informacje znamy jednak dopiero z 1585 roku), a częściowo do tutejszego lenna, natomiast Kohout był lennem. W 1348 roku w Białym Potoku i jego okolicach szalała zaraza.
W 1428 r. najazd husytów, przybywających z Czech, spustoszył miejscowość i wygnał całe bydło.
W 1468 r. wojska Jiříego z Poděbradów plądrują i palą Biały Potok. Trzy lata później na zdewastowanym terenie panuje sroga zima. Wieś nie podniosła się z tych kataklizmów aż do początków XVI wieku.
Liczba poddanych biskupich wzrosła około 1627 r., kiedy to część wolnego majątku na Lípovém vrchu przeszła na własność biskupa. W 1637 roku Šoltéství przeszło ze swoich wieloletnich właścicieli Grütznerów na własność Jana Beera, namiestnika Jánské Vrch, który kupił już Kohout i stał się majątkiem rycerskim.
Podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648) szczególnie fatalne dla wsi były lata 1636-1648. 13 lipca 1639 r. w „Kómáří dolinca” rozegrała się tu bitwa pomiędzy wojskami cesarskimi a Szwedami, podczas której część wsi spłonęła. W 1642 r. przesiedlono Bílé Potok. 1648 urząd otmucki podporządkowuje Bílý Potok Jánskému Vrchowi. Wojna trzydziestoletnia dotknęła wszystkich tak dotkliwie, że w połowie XVII wieku Bílý Potok był jedną z najbiedniejszych wsi w Jesenicach.
Wojny śląskie (1740-1763), a zwłaszcza wojna siedmioletnia (1759-1763) sieją spustoszenie w Białym Potoku
i pobyt armii w wielkiej nędzy. Wraz z podziałem Śląska w 1742 r. wieś znalazła się bezpośrednio na granicy austriacko-pruskiej. Józef II zatrzymał się na krótko w Białym Potoku na drodze granicznej z Javorníka do Bílá Vody. Właściciele Kohouta i Šoltéství rezydowali w dworku w sąsiednim Fuchswinkl (Lisie Kąty), który znalazł się w Prusach. Miało to również negatywny wpływ na obowiązki zawodowe.
1779 Prusacy zajmują Javorník i okolice podczas wojny bawarskiej (zwanej także wojną ziemniaczaną) o sukcesję na tronie
i pobierają od ludności nieuzasadnione wysokie opłaty.
Wojna prusko-austriacka (również wojna bratobójcza) w 1866 roku ponownie przynosi przejazd i zakwaterowanie oddziałów pruskich, ale bez trudów i ucisku. Młodzi mężczyźni uciekają w obawie przed poborem pruskim do lasów.
I wojna światowa i jej następstwa (1914-1918); już na początku wojny pewna liczba rezerwistów otrzymała wezwanie do broni; mają nadzieję, że za kilka miesięcy wrócą do domu. Są vouchery
w przypadku towarów konsumpcyjnych artykuły spożywcze, takie jak ziemniaki i zboża, są reglamentowane. Należy oddać metale szlachetne i dzwony kościelne. Wielu mężczyzn z Białego Potoku ginie bohaterską śmiercią. Koniec wojny prowadzi do rozpadu monarchii naddunajskiej i powstania Republiki Czechosłowackiej (28 października 1918). W 1922 r. poświęcono pomnik poległym (42 nazwiska) mieszkańcom Białego Potoku i osady Kohout w czasie I wojny światowej.
Pomnik poświęcony ofiarom I wojny światowej autorstwa Engelberta Kapsa (1888-1975) stoi we wsi w Białym Potoku przed kościołem św. Lawrence.
II wojna światowa (1939-1945) przyniosła wiele cierpień i nędzy także Bílé Potok. 65 miejscowych mężczyzn zapłaciło życiem za nazistowskie plany dominacji nad światem podczas II wojny światowej.
W styczniu 1945 r. przez Biały Potok przeszedł tzw. marsz śmierci więźniów obozu koncentracyjnego w Brzezińcu (Birkenau). Siedmiu więźniów, którzy stali się tutaj ofiarami
marca tego roku, został pochowany w zbiorowej mogile na miejscowym cmentarzu w pobliżu południowej strony kościoła (zabytek kultury). Na dawnym cmentarzysku odkryto pierwotny grób masowy.
Bílý Potok został wyzwolony 5.05.1945.
Po zakończeniu II wojny światowej i powstaniu nowych osad (zaczęli napływać na tereny przygraniczne na zaproszenie rządu).
i władze wojewódzkie, nowi osadnicy) czeskie rodziny nie mogły zapewnić funkcjonowania wszystkiego, co przed wojną należało do życia wsi. Pozostała tu destylarnia, która została zarejestrowana i ostatecznie zniknęła. W 1949 roku Sąd w Kohout przejął PGR w Javorníku. We wsi powstała spółdzielnia pasterska, a później JZD, która ostatecznie w 1963 roku wraz z Bílą Vodą weszła także w skład majątku państwowego Javornice. Przedszkole i szkoła zostały zamknięte, a w 1990 roku mieszkańcom pozostał jedynie sklep i zajazd.
Historia Białego Potoku była w średniowieczu znacznie bogatsza niż w epoce nowożytnej, a zwłaszcza po 1945 roku.
www.rychleby.cz
Informace zpracoval Valentin Tvarůžka
Fotogalerie B. Potoka